Kortyzol – hormon stresu czy przetrwania?
Jeśli jesteś wciąż rozdrażniona i zmęczona, masz problemy z zasypianiem, zauważyłaś wzrost tkanki tłuszczowej szczególnie w okolicy brzucha, to sprawdź, czy powodem nie jest zbyt wysoki poziom kortyzolu.
Kortyzol – to warto wiedzieć
Kortyzol to jeden z hormonów steroidowych, który w naszym organizmie produkowany jest przez nadnercza. Jest on niezwykle ważny dla funkcjonowania organizmu, mimo że jego potoczna nazwa – hormon stresu – raczej kojarzy się negatywnie.
Oczywiście, jak w przypadku innych hormonów, ważne jest, aby kortyzol był w odpowiednim stężeniu, bo zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom, może prowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości.
Kortyzol wydzielany jest w sytuacjach stresowych dla organizmu, dzięki czemu mobilizuje go do walki z potencjalnym zagrożeniem. Bierze udział w reakcji “uciekaj albo walcz”, nawiązującej do naszych przodków, którzy w sytuacji zagrożenia życia (np. podczas polowania), musieli szybko reagować aby przetrwać.
Dziś nie musimy walczyć o zwierzynę na śmierć i życie, ale kortyzol nadal jest nam potrzebny. Wyostrza nasze zmysły i przyspiesza podejmowanie decyzji. Kortyzol reguluje też poziom glukozy we krwi. Dzięki temu, np. podczas dużego wysiłku fizycznego organizm wydziela więcej glukozy, która ma szybko “uratować” nasz organizm przed omdleniem i dać siły do przetrwania. Dodatkowy zastrzyk energii i lepsza koncentracja, to kolejne zalety kortyzolu, ale tylko pod warunkiem, że nie jest go zbyt dużo!
Badanie poziomu kortyzolu
Zarówno objawy związane z niskim, jak i wysokim kortyzolem są podstawą do diagnostyki. Jaki poziom kortyzolu jest prawidłowy?
Kortyzol ma swój własny rytm dobowy. Oznacza to, że jego najwyższe stężenie obserwuje się rano,a najniższe – wieczorem. Wszystko to ma związek z tym, żeby pobudzić nasz organizm do pracy, a w późnych godzinach, wyciszyć i umożliwić spokojny sen. Warto o tym pamiętać wykonując badania.
Kortyzol bada się pobierając surowicę krwi, ale najlepiej wykonać badanie śliny.
Przyjmuje się, że norma wynosi rano: 166 — 507 nmol/l, a wieczorem: 73.8 — 291 nmol/l.
Pamiętaj, aby przy analizie wyników wziąć pod uwagę zakres referencyjny jaki przyjmuje laboratorium.
Mierz kortyzol do 1h od wstania – staraj się żeby to były podobne godziny jak zawsze:)
Niski poziom kortyzolu
O czym może świadczyć zbyt niski poziom kortyzolu? Przede wszystkim o problemach pracy nadnerczy. Objawia się to zwykle dużym zmęczeniem i osłabieniem organizmu. Możesz odczuwać też nudności i zauważyć spory spadek masy ciała. W takiej sytuacji koniecznie sprawdź przyczynę złego samopoczucia i zbadaj poziom kortyzolu.
Wysoki poziom kortyzolu
Jeśli żyjesz w ciągłym stresie i poziom kortyzolu utrzymuje się na wysokim poziomie, możesz odczuwać tego negatywne skutki. Przede wszystkim Twój focus słabnie i zaczynasz tracić poczucie kontroli, a do tego jesteś rozdrażniona. To tylko niektóre skutki zbyt wysokiego kortyzolu. Dodatkowo, możesz zauważyć:
- pogorszenie stanu skóry
- spadek libido
- zwiększony apetyt
- charakterystyczne odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, tzw. brzuch kortyzolowy
- problemy ze snem
- kłopoty z pamięcią
- obniżenie odporności
Aby obniżyć poziom kortyzolu, najczęściej zaleca się techniki relaksacyjne, łagodne formy aktywności fizycznej, odpowiednio zbilansowaną dietę, a także unikanie sytuacji wywołujących stres. Warto sięgnąć też po składniki, które znane są ze swojego działania tonizującego organizm, np. Ashwagandha czy rośliny adaptogenne. Jeśli te sposoby nie przyniosą oczekiwanych efektów, warto skonsultować to z lekarzem i dotrzeć do przyczyny problemu.
Jeśli potrzebujesz szybkiej diety
z niskim indeksem glikemicznym bardzo polecam moje gotowe diety TUTAJ